Meksika’da Ocak ayının başında benzin sübvansiyonlarının kaldırılması üzerine patlak veren gasolinazo protestoları, ülke genelinde devam ediyor. Bu protestolar, Baja California’da, Ulusal Eylem Partisi’nin (PAN) eyalet valisi Francisco Vega’nın, görünüşte “merkez sol” Demokratik Devrim Partisi (PRD) ve Yurttaş Hareketi (Movimiento Ciudadano) tarafından desteklenen bir önlem olan su hizmetlerini özelleştirecek ve sert fiyat artışları dayatacak yasayı geçirme girişimine yönelik büyük toplumsal öfke ile birleşti.

Tijuana’da yürüyen protestocular

22 Ocak’ta, prostestolar ülke genelinde koordine edildi. Tijuana’da, 18.000 dolayında protestocu, şehir merkezindeki ana arterlerden biri olan Monumento a Cuauhtémoc kavşağında bir araya geldi ve belediyeye yürüdü. Mexicali’deki belediye binasının önünde, 20.000’den fazla protestocu toplandı. Bu protestolarda, Vali Vega’nın istifası talebine, Devlet Başkanı Enrique Peña Nieto’nun istifası talebi eklendi.

Suya erişim gibi temel bir sosyal hakkı özel kara tabi kılma çabaları eliyle tetiklenen muazzam öfke, bu ayın başında Vega’yı söz konusu kanunu iptal etmeye zorlamıştı. Teklif edilen en yüksek fiyat artışları, metreküp başına asgari fiyatın 59,1 pesodan 99,5’e çıkarıldığı Tijuana’da ve 81,2 pesodan 99 pesoya çıkarıldığı Playas de Rosarito idi. Buna ek olarak, yasa tasarısı, özel su şirketlerine, anayasaya aykırı bir önlem olarak, 90 gün ödeme yapılmamasının ardından suyu kesme izni verecekti. Mevcut durumda bile, Tijuana’daki kentsel yerleşim alanlarındaki fiyatlar, San Diego sınırının ötesindeki benzer hizmetlerin fiyatlarını aşıyor.

Yasa iptal edilmesine rağmen, eyalet yönetimine karşı protestolar, Donald Trump’ın seçilmesiyle birlikte geleceği gitgide belirsiz görünen, enflasyon ve kronik olarak düşük performans sergileyen bir ekonominin hüküm sürdüğü bir ülke genelinde süregiden protestolarla yan yana devam ediyor.

Trump, iktidara geldiğinden beri, Meksika’nın sınır duvarı için 12-15 milyar dolar ödemesini talep ediyor ve Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması’nı (NAFTA) yeniden görüşme üzerinden ticaret savaşı tehdidinde bulunuyor. Benzin maliyetlerinin, bu yıl, tüm emtia fiyatlarını yükseltecek ve emekçi ailelerin temel gereksinimleri karşılama gücünü daha da zorlaştıracak şekilde yüzde 14-20 artması beklenirken, Meksika pesosu dolar karşısında yaklaşık yüzde 13 değer kaybetmiş durumda. Tek basamaklı sayıların biraz üstünde bir halk desteğine sahip olan Meksika Devlet Başkanı Peña Nieto’nun Trump ile planlanmış toplantısını siyasi hesaplarla iptal etmesinin, Meksika hükümetinin krizini çözmeye hiçbir faydası olmayacaktır.

Sosyalist Eşitlik Partisi (SEP) ve Toplumsal Eşitlik İçin Uluslararası Gençlik ve Öğrenciler (IYSSE) üyeleri, geçtiğimiz Pazar günü, katılımcılar ile Meksika’daki toplumsal ve siyasi durum, Trump yönetiminin anlamı ve işçi sınıfının uluslararası birliğinde ısrar eden sosyalist bir programa olan ihtiyaç hakkında konuşmak üzere protestolara müdahale ettiler.

Protestocular, ““Fuera Peña, fuera Kiko!” (“Peña istifa, Kiko istifa!”—Kiko, Baja California eyalet valisi) sloganı attılar ve yalnızca, gasolinazo ve suyun özelleştirilmesi üzerine değil, Meksika Sosyal Güvenlik Kurumu’nu (IMSS) hedef alan karşı-reformları, eyalette birçok kişinin kaybedilmesini ve 2014’te Iguala yönetimi tarafından kaçırılan 43 öğrenciyi içeren, çoktandır devam eden bir dizi haksızlık üzerine öfkelerini ifade eden dövizler taşıdılar.

Protestoya yaklaşık 400 kişi katıldı. Öfkeli yurttaşlar hükümeti suçladığı ve kenti boydan boya geçen yürüyüşün başında, hoparlörlerle ve bir mikrofonla donatılmış olan bir kamyon vardı. Geçtiğimiz ayki gösterilerin örgütlenmesinde rol alan “partisiz” siyasi örgüt Ciudadanos Unidos de Tijuana üyesi Profesör Juan Ramirez, yürüyüşteki ana konuşmacıydı. Onun sözleri, genel olarak, belediye yönetimine yönelik en dar taleplerden oluşuyordu.

Protesto yürüyüşünün varış noktasının boş bir belediye binası olması, egemen seçkinlerin emekçi kitlelerin ihtiyaçlarına ve özlemlerine yönelik kayıtsızlığını ve Ciudadanos Unidos de Tijuana önderliğinin sonuçsuz protesto perspektifini sembolize ediyordu. Bununla birlikte, gösteriye katılan birçok kişi, hükümetle ve Meksika’da giderek kötüleşen toplumsal koşullarla mücadele etmek için bir yol arıyordu.

Lorena, “İnsanların protesto ediyor olmasından çok memnunum, Meksikalıların ayağa kalktığını görmek güzel.” dedi ve şunları ekledi: “Bu protesto, suyun özelleştirilmesini ya da benzinin litresine 18 peso fazla ödemeyi sineye çekmeyeceğimizi gösteriyor.

Lorena

“Çalışan insanların temsil edildiğini düşünmüyorum. PRI, PAN, PRD, hepsi eşit ölçüde sahtekar, hepsi aynı. Yozlaşmışlar, kendilerini halkın sırtından zenginleştiriyor ve verdikleri sözleri asla tutmuyorlar. 25 yıl PRI’ya oy verdim, her şey olduğu gibi devam etti, artık yeter.”

Lorena, Morena (Andrés Manuel López Obrador-AMLO’nun önderlik ettiği Ulusal Yenilenme Partisi) gibi bir partinin bir tür alternatif sunabileceğine ilişkin umutlarını ifade etse de, AMLO gibi kişilerin siyaset kurumunun geri kalanıyla aynı hamurdan yoğrulmuş olduğunu belirtti. “Onların dışından olduğunu iddia edenlerin bile, diğerleriyle aynı gruptan olduğu doğru. Onlar hala iktidarda değiller, bu yüzden nasıl olduğunu görmek zorundayız.”

Miguel

Protestoculardan Miguel ise, şunları söyledi: “Su yasasının aykırı olduğu Anayasa’yı savunmak için burada olmamız önemli. Yalnızca varlıklı sınıfların yararı için var olan mevcut siyasi partilere yönelik bir çözüme ihtiyacımız var. Keşke medya bu protestoları daha yoğun bir şekilde gösterse ve bunlar hakkında gerçeği söylese. Sık sık, bizi, yapacak bir şeyi olmayan, sorun yaratan tipler olarak göstermeye çalışıyorlar. Bunun doğru olmadığı ortada; bizler barışçıl bir şekilde buradayız.”

Ev hizmetlerinde çalışan Alicia, şöyle konuştu: “Bunun raydan çıkma tehlikesi söz konusu olabilir. Yalnızca zenginleri, milyonerleri temsil eden bir hükümetimiz var. Dünyanın en zengin insanlarından birine (Carlos Slim) sahip olmamız hiçbir anlam ifade etmiyor; zira hala günlük 80 pesoluk [yaklaşık 3,85 dolar ya da 14,50 TL] bir asgari ücretimiz var. Bu hiçbir şeye yetmiyor ve hemen hemen her şeyin fiyatı artmaya devam ediyor.”

İşçilerin karşı karşıya olduğu mücadelenin uluslararası boyutunu ve Meksikalı ve ABD’li işçilerin onları bölen sınır üstünden birleşmeleri ihtiyacını vurgulayan Sosyalist Eşitlik Partisi üyeleri, toplanan kalabalığa seslendiler.

SEP konuşmacısı, “[Uluslararası ölçekte] birleşmek zorundayız ve hangi Meksika’dan bahsettiğimiz konusunda son derece bilinçli olmalıyız: işçilerin Meksika’sı. Yaşasın uluslararası işçi sınıfı!” diye konuştu. Bu sözler, “Viva!” sloganları ve alkışlarla karşılandı ve toplanan kalabalıktan birçok kişi broşür ve bilgi almak istedi.

Protestolar, Meksika siyaset kurumunun tamamının emekçi kitlelerin ihtiyaçlarına kökten düşman olduğuna ilişkin gitgide artan bir halk farkındalığını ifade ediyor. Ancak, eksik olan şey, işçi sınıfı içinde bilinçli bir devrimci önderliktir ki bu, protestoların, artan öfkeyi burjuva siyaset kurumunun şu ya da bu kanadının arkasında boşa harcaması tehlikesini doğurmaktadır. Acil olarak gereken şey, Kuzey Amerika genelindeki işçi mücadelelerini uluslararası sosyalizm programı temelinde birleştirmek üzere, Meksika’da Dördündü Enternasyonal’in Uluslararası Komitesi’nin şubesini inşasıdır.

31 Ocak 2017

İngilizce özgün metin